آموزش تست خازن با مولتی متر دیجیتال (تست سالم بودن خازن)

خازن یا انباره (به انگلیسی: Capacitor) وسیله‌ای الکترونیکی است که قادر می‌باشد تا بار الکتریکی را در خود ذخیره کند. از این قطعه برای ذخیره انرژی الکتریکی در مدار‌های الکترونیکی استفاده می‌شود. خازن‌ها قطعات الکترونیکی هستند که از دو صفحه هادی که توسط یک عایق از یکدیگر جدا شده‌اند، ساخته شده است.

معمولاً صفحات هادی خازن از جنس آلومینیوم، روی و نقره بوده و جنس عایق (دی الکتریک) بین هادی‌ها هم از هوا، پلاستیک، کاغذ، سرامیک و … می‌باشد. خازن‌ها کاربرد بسیار وسیعی در مدار‌های الکترونیکی دارند. این قطعات الکترونیکی پر کاربرد به راحتی دچار مشکل می‌شوند و عملکرد مدار ما را مختل می‌کنند، از همین رو نیاز داریم تا خازن‌ها را مدام تست کنیم و در صورت معیوب بودن از برد خارج شوند.

تست سالم بودن خازن با روش‌های مختلف انجام می‌شود که ما در اینجا به شما طریقه تست خازن با مولتی‌ متر را آموزش می‌دهیم. پیشنهاد می‌شود حتماً قبل از تست خازن آن را دشارژ کنید تا از بروز هرگونه حادثه‌ای احتمالی جلوگیری به عمل‌آورید.

خازن‌ها یکی از قطعاتی هستند که معمولاً زیاد دچار خرابی و ایراد می‌شوند، در اکثر مواقع ممکن است یک برد به خاطر نقص یک یا چند خازن خراب شود. مولتی‌متر یکی از پر کاربردترین وسایل در حوزه برق و الکترونیک است. این وسیله‌ای برای اندازه‌گیری کمیت‌های از قبیل ولت، آمپر و اهم است. نسل جدید این دستگاه اندازه‌گیری، مولتی‌متر دیجتال نام دارد در اینجا ما می‌خواهیم تا با مولتی‌متر دیجیتال نحوه تست خازن را قدم به قدم به شما آموزش دهیم.

نحوه‌ی تست خازن با مولتی‌متر با قابلیت اندازه‌گیری ظرفیت خازن:

اگر مولتی‌متر دیجیتال شما قادر به اندازه‌گیری ظرفیت خازن می‌باشد کار شما برای تست خازن بسیار راحت می‌باشد و فقط کافیست با اتصال دو سر خازن به پروب‌های مولتی‌متر ظرفیت خازن را مشاهده کنید در صورتی که ظرفیت نشان داده شده بر روی نمایشگر مولتی‌متر ما تقریباً برابر با مقدار ظرفیت خازن بود، خازن شما سالم است و در غیر اینصورت خازن شما معیوب و باید جایگزین شود. پیشنهاد می شود مقاله دیگر ما درباره انواع محافظ برق را بخوانید.

تست خازن با مولتی متر دیجیتال:

در صورتی‌که مولتی‌متر ما قابلیت اندازه‌گیری ظرفیت خازن را نداشته باشد یا ظرفیت خازن در رنج قابل اندازه‌گیری توسط مولی‌متر نباشد، شما ففط می‌توانید سالم بودن یا معیوب بودن خازن را مشخص کنید و امکان تشخیص تغییر ظرفیت خازن وجود ندارد.

تست خازن بر حسب ظرفیت انواع خازن‌ ها (خازن‌های با ظرفیت زیاد که معمولاً ظرفیتشان بیش‌تر از یک میکروفاراد است و خازن‌های با ظرفیت کمتر از یک میکرو فاراد) به دو روش انجام می‌شود.

نحوه تست خازن با ظرفیت زیاد (بیش از یک میکروفاراد):

ابتدا خازن را از روی برد الکترونیکی جدا کرده و دو سر خازن را به وسیله‌ی یک‌رسانا به یکدیگر وصل کنید تا خازن خالی از هرگونه شارژ گردد (برای جلوگیری از هرگونه حادثه). اکنون سلکتور مولتی‌متر را روی اندازه‌گیری مقاومت رنج 10K قرار داده، پروب‌های مولتی‌متر را به دو ترمینال خازن وصل کنید.

در صورتی که اهم‌متر عدد صفر را نشان دهد به این معنی است که اتصال کوتاه در خازن اتفاق افتاده است و این موضوع نشان‌دهنده خراب بودن خازن است.

در صورتی که عدد نمایش داده شده توسط مولتی‌متر در حال افزایش بود و در نهایت بر روی صفحه نمایگر مولتی‌متر ما حرف OL یا در بعضی از مولتی‌متر‌ها عدد 1 نمایش داده شود یعنی خازن ما سالم است.

اگر مولتی‌متر ما یک مقاومت را نشان دهد (عددی توسط مولتی‌متر اندازه‌گیری شود) و در نهایت OL یا 1 را نشان ندهد نشان‌دهنده این موضوع است که خازن ما دارای نشتی است و در نتیجه در این حالت نیز خازن ما خراب است.

نکته: توجه داشته باشید اگر در همان ابتدا به محض اینکه ما خازن را وصل کردیم OL یا عدد 1 نشان داده شود این موضوع نیز به معنی قطع بودن خازن و خرابی است.

هرچه ظرفیت خازن بیشتر باشد، مدت زمان بیشتری طول می‌کشد تا عدد در حال افزایش به OL یا 1 برسد.  پیشنهاد می شود مقاله دیگر ما درباره نحوه لوله گذاری برق ساختمان را بخوانید.

نحوه تست خازن با ظرفیت زیاد (کمتر از یک میکروفاراد):

برای اندازه‌گیری خازن‌های با ظرفیت کمتر از 1 میکروفاراد سلکتور مولتی‌متر را روی اندازه‌گیری مقاومت رنج 100K یا بیشتر قرار داده و مراحل را مانند بالا انجام دهید.

نحوه‌ ی تست خازن روی برد:

همانطور که تا اینجای این مقاله متوجه شده‌اید، تست خازن از موضوعات بسیار مهم در برد‌های الکترونیکی است. البته مسأله مهمتر این است که ما بتوانیم خازن‌ها را روی مدار تست کنیم و بدون جدا کردن خازن‌ها از سلامت آن‌ها مطمئن شویم.

در صورتی‌که مولتی‌متر ما توانایی اندازه‌گیری ظرفیت خازن را داشته باشد می‌توانیم از روی برد ظرفیت خازن را اندازه‌گیری کرد به این صورت که خازنی که می‌خواهیم تست کنیم را روی برد مشخص می‌کنیم، پین‌های خازن در زیر برد قابل مشاهده هستند.

اکنون پروب‌های مولتی‌متر را به دو سر خازن وصل می‌کنیم صبر می‌کنیم تا مولتی‌متر ظرفیت خازن را اندازه‌گیری کند در بیشتر مواقع با این روش نمی‌توان ظرفیت خازن را به درستی قرائت کرد به همین منظور بهتر است برای قرائت دقیق‌تر ظرفیت خازن حداقل یکی از پین‌های خازن را از برد جدا کنید و سپس پروپ‌های مولتی‌متر را به آن وصل کنید.

نکته: اگر می‌خواهید تست خازن روی برد را با دقت و اطمینان کامل انجام دهید، حتماً می‌بایست یکی از پین‌های خازن روی برد را جدا کنید در غیر اینصورت عدد درصتی توسط مولتی‌متر قرائت نمی‌شود و تست خازن بیهوده بوده است.  پیشنهاد می شود مقاله دیگر ما درباره ابزار برق کاری را بخوانید.

یک روش دیگر وجود دارد که تا حدودی زیادی مشخص می‌کند که آیا خازن ما روی برد سالم است یا نه؟ اما در این روش امکان قرائت ظرفیت خازن وجود ندارد. برای انجام این روش کافیست تا مولتی‌متر خود را روی حالت بوق قرار دهید و سپس پروب‌های مولتی متر را به دو سر خازن روی برد وصل کنید.

زمانی که پروب‌ها را به دو سر خازن وصل کردید اگر صدای تک بوق را شنیدید و روی نمایشگر مولتی‌متر حرف OL نمایش داده شد جای پروب‌ها را عوض کنید اگر باز هم صدای بوق را شنیدید و روی صفحه نمایش هم حرف OL را مشاهده کردید، می‌توان گفت که خازن ما سالم است.

خازن ما با اتصال به پروب‌های مولتی‌متر شارژ می‌شود و دلیل شنیدن صدای بوق نیز همین مسأله است، نکته بسیار مهمی که در اینجا وجود دارد این است که برای تست خازن‌ های با ظرفیت کم به هیچ عنوان از این روش استفاده نکنید زیرا ممکن است ولتاژ مولتی‌متر شما به خازن آسیب وارد کند و باعث خرابی خازن شود. پیشنهاد می شود مقاله دیگر ما درباره انواع منبع تغذیه را بخوانید.

برخی از سوالات متداول

1. تست خازن با مولتی متر دیجیتال چگونه است؟

اگر مولتی‌متر دیجیتال شما قادر به اندازه‌گیری ظرفیت خازن می‌باشد کار شما برای تست خازن بسیار راحت می‌باشد و فقط کافیست با اتصال دو سر خازن به پروب‌های مولتی‌متر ظرفیت خازن را مشاهده کنید در صورتی که ظرفیت نشان داده شده بر روی نمایشگر مولتی‌متر ما تقریباً برابر با مقدار ظرفیت خازن بود، خازن شما سالم است و در غیر اینصورت خازن شما معیوب و باید جایگزین شود.

2. نحوه‌‌ی تست خازن روی برد چگونه است؟

در صورتی‌که مولتی‌متر ما توانایی اندازه‌گیری ظرفیت خازن را داشته باشد می‌توانیم از روی برد ظرفیت خازن را اندازه‌گیری کرد به این صورت که خازنی که می‌خواهیم تست کنیم را روی برد مشخص می‌کنیم، پین‌های خازن در زیر برد قابل مشاهده هستند.