برق‌ گرفتگی و آثار آن

می‌دانیم که آب رسانای جریان الکتریسیته است، از قضا 70 درصد بدن انسان نیز از آب تشکیل شده‌است؛ به محض اتصال سیم حاوی جریان مثبت ( فاز ) الکتریسیته به بدن انسان، بلافاصله جریان وارد بدن شده و درپی تکمیل مدار خود برای رسیدن به منفی ( نول ) است.

بسته به نوع جریان و میزان شدت جریان، آسیب‌های جریان به بدن انسان متفاوت است؛ پرداخت به جزئیات از حوصله‌ی این مقاله خارج است، امّا به طور خلاصه چنین است:

تأثیرات سوختگی‌ های ناشی از برق‌ گرفتگی:

1. عبور 20 تا 25 میلی‌آمپری جریان برق متناوب 220 ولتی با فرکانس 50 هرتز، موجب فلج شدن دستها، درد شدید و تنگی نفس می شود.
2. هر گاه این جریان بین 50 تا 80 میلی‌آمپر باشد، موجب بندآمدن نفس و لرزش در بطن های قلب می‌گردد. 3- در صورت افزایش جریان از 90 تا 100 میلی آمپر، قطع تنفس و چنان چه از
3. ثانیه بیشتر شود، موجب فلج شدن قلب و مرگ می‌گردد.

تأثیرات برق‌ گرفتگی بر دستگاه عصبی:

با توجه به این که دستگاه سلسله اعصاب مرکزی بر اساس پالس های الکتریکی انجام می‌شود، عبور برق از بدن انسان بسته به شدت و زمان، آثار مهلک زیر را خواهد داشت:

1. حرکات غیر ارادی
2. انقباض عضلات، این امر می‌تواند موجب مشت شدن دست‌ها شود و اگر سیم حاوی جریان در دستان قربانی باشد، این موضوع به فشردگی دستان وی و عبور جریان بیشتر منجر شود.
3. اختلال در کار دریچه های قلب و دیافراگم‌های شش‌ها
4. نامنظم کردن حرکات قلب

با این وصف بایستی در کار با جریان الکتریسیته، به شدت مراقب بود و نکات ایمنی را رعایت کرد. از جمله نکاتی که باید رعایت کرد، اتصال انشعابی سیم سیم ها به طور اصولی است.

پیشنهاد می شود مقاله دیگر ما درباره پاور ساپلای چیست را بخوانید.

انواع اتصال انشعابی سیم و اتصال عادی سیم

اتصال انشعابی سیم به طور کلی به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:

• غیرلحیمی
• لحیم‌کاری

انواع اتصال انشعابی سیم غیر لحیم‌ کاری

اتصال غیرلحیم‌کاری در واقع اتصالاتی هستند که به کرّات نیاز به جداکردن دارند و به محض نیاز به تعمیرات بایستی از محل خود بیرون آورده شوند.

نوع غیرلحیمی خود شامل سه دسته زیر می‌شود:

• سیم به سیم 
• پرسی 
• مکانیسمی

حال به تشریح و چگونگی هریک از موارد فوق می‌پردازیم:

قبل از هر اقدام از قطع بودن جریان برق اطمینان حاصل‌کنیم، این مسأله به قدری اهمیّت دارد که بهتر است خود شما از قطع بودن جریان مطمئن شوید، بلکه حتی بهتر است از این که کسی به اشتباه فیوز را از انواع جعبه فیوز وصل نکند نیز شخصاً اطمینان یابید.

نکته‌ی مهمی که در این خصوص بایستی توجه شود آن است که ممکن است برق‌کار قبلی جریان نول را از کلید عبور داده باشد، بنابراین مطمئن شوید که جریان فاز در مدار نباشد.

استفاده از پوشش چسب برق یا همان چسب وایر برای ساخت یک اتصال از نوع اتصال معمولی یا اتصال انشعابی سیم‌های برق ایمن نیست؛ این پوشش غیر‌اصولی به هیچ عنوان مورد توصیه‌ی ما نمی‌باشد.

انواع اتصال انشعابی سیم نوع سیم به سیم

اتصال انشعابی سیم و عادی سیم به سیم به چهار روش انجام می‌شود.

اتصال سربه سر: در این روش دو سر سیم مطابق شکل پس از برداشتن پوشش آنها به میزان دو ونیم سانتیمتر از هر سیم ( اصطلاحاً لخت کردن آنها ) به هم تابیده شده و سپس کلاهک یا درپوش، بر روی آن قرار داده می‌شود، در این حالت درپوش را چندین دور می‌چرخانیم تا محکم در جای خود تثبیت شود؛ در پایان با چسب برق پایین درپوش را محکم می‌کنیم.

به خاطر داشته باشید این نوع اتصال، امن‌ترین حالت موجود نیست و بهتر است از روش‌های مطمئن‌تر استفاده‌شود.

اتصال طولی:در ای روش بعد از لخت کردن سر سیم ها به اندازه گفته شده، حدود 8 سانتیمتر را از روکش وارنیش جدا کرده و یکی از سیم ها را از آن عبور می‌دهیم. سپس یکی از سر سیم ها را داخل ترمینال موسوم به Butt splices گذاشته و آن را با انبردست محکم می‌کنیم، بعد از آن سر سیم دیگر را سمت دیگر این ترمینال قرارداده و محکم می سازیم. در این حالت روکش وارنیش را به روی ترمینال برق کشیده و با حرارت آن را می‌چسبانیم.

اتصال انشعابی سیم ساده:این روش یکی از ساده‌ترین روش‌های گرفتن انشعاب از یک اتصال معمولی سیم هاست. که البته ایمن‌ترین روش آن استفاده از فیش‌های مخصوص است. که به راحتی می توان اتصال انشعابی سیم با هر تعداد را ایجاد کرد.

اتصال از نوع پرسی

دومین نوع اتصال انشعابی سیم غیر لحیمی، اتصال پرسی می‌باشد، که شامل انواع زیر می باشد:

اتصال پرسی نوع کشویی ( push on) :در این نوع اتصال، از فیش هایی موسوم به نری و مادگی استفاده می‌شود، به این صورت که ابتدا دو فیش را که جداگانه با انبردست به سر لخت شده‌ی سیم ها محکم می‌کنند، سپس با فشار آنها را به صورت کشویی به هم متصل می‌کنند. در تصویر انواع مختلفی از فیش ها را به منظور اتصال کشویی مشاهده می‌کنید.

حسن این نوع اتصال سرعت عمل در کار است، ولی مشکلی که وجود دارد این است که اولاً به مرور زمان که قطع و وصل شود، اتصال محکمی برقرار نمی‌شود و بایستی از انبردست برای محکم کردن اتصال کمک گرفت.

اتصال پرسی نوع تیغه ای (Fork ): این نوع اتصال بیشتر برای در زیر پیچ های کانکتورها کاربرد دارد. اتصال نوع تیغه‌ای اتصال محکمی نیست و مناسب قطعاتی که در معرض تکان و لرزش هستند، نمی‌باشد.

اتصال پرسی نوع حلقه‌ای ( ring ): این نوع اتصال در زیر پیچ‌ها واقع می شود، فیش این نوع اتصال که در شکل بالا دیده می‌شود، بعد از باز کردن پیچ قرارداده شده و سپس پیچ را محکم می‌کنند.

سومین نوع اتصال انشعابی سیم و عادی از نوع اتصال غیرلحیمی اتصال میله ای می باشد، که شامل انواع زیر است:

اتصال میله‌ای از نوع سوزنی ( Pin )

اتصال میله‌ای از نوع بندپوتینی ( Ferrules)

اتصال انشعابی سیم از نوع مکانیسمی

دومین بخش از انواع اتصالات غیرلحیمی، اتصال مکانیسمی است که شامل انواع زیر است:

اتصال انشعابی سیم بلوکی پیچی ( Blok Terminal) : این نوع اتصال انشعابی سیم به منظور جداکردن انشعاب‌های متعدد است و باید توجه داشت که خودِ بلوک بایستی در جایی تثبیت شود.

اتصال انشعابی سیم فشاری اهرمی ( WAGO) : این نوع اتصال انشعابی سیم به سرعت عمل کار کمک می‌کند، و بیشتر برای لوازم صوتی و اتصالات اسپیکرها که شل بودن اتصالات مشکل حادّی ایجاد نمی‌کند، به کار می‌رود.

اتصال انشعابی سیم کانکتور پیچی ( Wire nut)

اتصال انشعابی سیم از نوع لحیم کاری

انواع دیگر اتصالات از نوع لحیمی هستند که خود دو نوع است:

• اتصالات با استفاده از هویه
• اتصالات با استفاده از حوضچه قلع

اتصال با هویه

تمام بردها یا کیت‌های دستگاه های الکترونیکی در یک مورد مشترک هستند، آن هم در لحیم‌کاری، اما لحیم‌کاری چگونه انجام می شود؟

ماده‌ای که قرار است وظیفه‌ی اتصال را انجام دهد، ترکیبی از قلع و سرب است که لحیم نامیده می شود، این ماده نقطه ذوبی کم‌تر از 400 درجه سانتیگراد دارد.

ابزاری به نام هویه را به وسیله ی جریان الکتریسیته گرم می کنند و به لحیم نزدیک می‌کنند، در این زمان، لحیم ذوب شده و بین دو قطعه قرار می‌گیرد، پس از لحظاتی سرد شده و اتصالی پایدار شکل می‌گیرد.

اتصال با حوضچه قلع

حوضچه قلع در واقع ظرف کوچکی است که قلع و باقیمانده‌های لحیم را در آن می‌ریزند و آن را به برق متصل می‌کنند، پس از آن که لحیم ذوب شد، به سرعت سر سیم هایی که می‌خواهند به هم متصل کنند در آن فرو کرده و با کم‌ترین اتلاف وقت، عمل اتصالات را انجام می‌دهند.

اتصال سه سیم برق به كمك كانال به همديگر

در مواردی که بخواهند در مسیر کابل کشی زمینی انشعابی گرفته شود از اتصال سه راهی براي اتصال سر به سر سیم، Y و یا چهارراه استفاده می کنند.
ترمینال برق انشعابی هم راقع همين كار را انجام مي‌دهد.

ترمینال انشعابی براي جدا سازي مجراهاي سيم از يک نقطه به چند نقطه كاربرد دارد و براي همين هم اغلب در مواردي به كار مي‌رود كه بخواهيد از يك محل به چندين محل سيم كشي نماييد. براي انجام دادن عملیات بستن مفصل سه راهی جهت اتصال، بايد بدانيد كه اتصالY و چهارراه هم بسيار شبيه به اتصال سر به سر سيم است ولي تفاوت اصلي در اين جا اين است که در اين حالت مي‌بايستي تا دقت زيادي نماييد تا در محل انشعابات، هادی های فازهای گوناگون به همديگر اتصال پیدا نکنند.

براي اين كار بایستي روکش کابل هایی که از این نقطه انشعاب پيدا رده‌اند را به اندازه‌ای برداشته شود که به شود آن‌ها را در داخل مفصل در واقع به شكل مناسبی فرم دادتا اين که از خطرات احتمالی ناشي از اتصال کوتاه تا حد زيادي جلوگیری شود.

طريقه قرار دادن مفصل برای اتصال سه سیم برق

جهت قرار دادن مفصل در کانال و اتصال سر به سر سیم بایستي تا ابتدا زیر مفصل را به شكل مناسبي آجر گذاشته و سعی نماييد تا مفصل به شكل مستقیم در جهت خواباندن کابل قرار بگیرد توجه كنيد كه مفصل‌ها بايد حتما در جهت خواباندن كابل‌ها باشند در غير اين صورت احتمال بروز ايراد در انشعابات بسيار زياد خواهد شد.

پس براي جلوگيري از اين احتمالات حتما اين مورد ساده را در خاطر خود بسپاريد .روی مفصل را شن با ماسه نرم بريزيد و روی آن جهت حفاظت بیشتر در مقابل سوانح گوناگون آجر چیده و سپس روي آجر‌ها را با خاک به صورت كامل بپوشانيد. توجه داشته باشي كه نبايد مفصل‌ها از خاك بيرون بيزنند و حتما بايد درون خاك دفن شوند.

موارد مورد نياز كه رعايت ان‌ها الزامي است و براي اين كار بايد به كار گرفته شوند، به صورت روبه رويند: آجر جهت حفاظت، چاله (تورفتگی داخل زمین)، ستون نگهدارنده از آجر، مفصل (بعد از قرار دادن مفصل در این منطقه خاک را محکم بکوبید)، کانال، طول اضافی (انحناء کابل، کانال کابل، انحناء در جهت پایین کانال کابل)

وسایل مورد احتیاج جهت اتصال سه سیم برق

1. قوطی قیر
2.  پنبه نسوز
3. ریسمان
4. سیم آهنی به قطر یک میلیمتر
5.  سیم مسی قلع اندود به قطر ۲/۵ میلیمتر
6.  سیم اتصال زمین
7.  نخ نسوز
8.  نخ
9.  بوش
10.  نوار عایق
11.  سیم مسی قلع اندود به قطر یک میلیمتر
12.  قوطی نوار روغنی کاغذی
13.  پوسته چدنی

به كمك همين وسايلي كه پيش‌تر گفته شد، به راحتي مي‌توانيد تا جهت اتصال سه سيم برق به همديگر كار خودتان پيش ببريد، البته اگر در اين كار تخصص نداريد از يك متخصص كمك بخواهيد.

پیشنهاد می‌شود مقاله دیگر ما درباره استابلایزر چیست را بخوانید.

کابل سه فاز:

کابل سه فاز یکی دیگر از ابزار‌های ضروری به منظور برق‌رسانی است. از این ابزار بیشتر به منظور روشن کردن دستگاه‌های صنعتی که مصرف بالایی دارند، استفاده می‌شود. در خصوص کاربرد کابل سه فاز لازم به توضیح است که امروزه کاربرد آن محدود به صنعت نمی‌شود، بلکه به دلیل استفاده از آسانسور در واحد‌های مسکونی از سیم کشی برق سه فاز استفاده می‌شود.

برای آشنایی بیشتر با نحوه اتصال کابل سه فاز بهتر است با اجزای تشکیل‌دهنده آن بیشتر آشنا شوید، کابل سه فاز خود متشکل از چهار رشته سیم عبارتند از: فاز ۱، فاز ۲، فاز ۳، نول و یک رشته سیم آرت است. سه سیم به کار برده شده برای ساخت کابل سه فاز به طور متناوب جریان ۳۸۰ ولت دارند. کابل سه فاز یکی از مهمترین اجزای مورد نیاز برای انتقال جریان الکتریسیته است، این موضوع به درستی نشان‌دهنده اهمیت انتخاب کابل سه فاز با کیفیت و آشنایی با نحوه اتصال کابل سه فاز است.

پیشنهاد می شود مقاله برق فشار ضعیف چیست را بخوانید.

چرا اتصالات الکتریکی مهم است:

هدف اصلی از انواع اتصال سیم برق این است که یک مسیر مطمئن برای عبور جریان در مدار فراهم شود. اتصالات کابل برق از هر نوعی که باشد، با هدف از بین بردن عیوب مدار انجام می‌شود‌. به منظور جلوگیری از بروز هر نوع حادثه‌ای باید انجام اتصالات کابل برق به صورت کاملاً اصولی انجام شود.

به همین منظور قبل از اقدام به انشعاب گرفتن از کابل برق باید با انواع اتصالات سیم‌ ها آشنا شوید. تا این قسمت از مقاله با انواع اتصال سیم برق آشنا شدید، اطلاعات بیشتری هم در مورد انشعاب گرفتن از کابل برق کسب کردید. در ادامه به توضیح بیشتر در مورد نکات ایمنی در خصوص کار کردن با سیم‌های برق می‌پردازیم، با ما همراه باشید.

نکات ایمنی کار با برق:

فرق نمی‌کند که چه نوع کاری با برق دارید، همواره خطر برق گرفتگی در کمین است که از آن جمله موارد می‌توان به هنگام برقراری انواع اتصالات سیم‌ ها اشاره کرد. به منظور جلوگیری از بروز هر نوع خطر برق گرفتگی بهتر است از دستکش و لباس مخصوص استفاده کنید، با داشتن دستکش مخصوص حتی اگر دست شما با سیم تماس پیدا کند دستکش مانع از بری گرفتگی می‌شود.

برای برقراری انواع اتصال سیم برق می‌توانید از دستکش استفاده کنید و استفاده از آن هیچ محدودیتی ندارد. اگر پوشش شما برای کار با برق مناسب نیست، بهتر است از تماس با جریان‌های الکتریکی بیشتر از ۵۰ ولت خودداری کنید. از دیگر نکاتی که در خصوص کار کردن با برق بهتر است به آن اشاره کنیم، این است که انشعاب گرفتن از کابل برق را در هوای بارانی و مرطوب انجام ندهید در این صورت احتمال برق گرفتگی افزایش پیدا می‌کند.

به منظور ایمنی بیشتر اگر قصد کار کردن با قطعات الکتریکی را دارید، بهتر است قبل از هر اقدامی برق تجهیزات مورد نظر را قطع کنید. استفاده صحیح از ابزار و تجهیزات متصل به برق خود یکی از مهمترین عوامل مؤثر بر روی حفظ ایمنی افراد است.

به این منظور بهتر است هنگام استفاده از هر وسیله اصول اولیه را رعایت کنید. به عنوان مثال برای کشیدن پریز از برق به جای کشیدن سیم، دو شاخه مربوط به آن را بکشد. از دیگر نکات مهم به منظور جلوگیری از برق گرفتگی توجه و دقت به‌رسانا‌ها است. هنگام کار با برق همواره تصور کنید که ابزار مورد نظر فعال است، در نتیجه برای کار با آن از‌رسانا استفاده نکنید.