مشترک: در اصطلاحات برق یک شخص حقیقی یا حقوقی است که انشعاب یا انشعاب های برق را تقاضا داده و تقاضای وی مورد قبول واقع شده است.

شرکت: شرکت در بحث اصطلاحات برق، در اصل همان سازمان هایی هستند که عمده فعالیت آنها تولید، انتقال، توزیع نیرو و یا بخشی از این مواردی که اعلام شد را در دست دارند و سعی در تأمین برق متقاضی دارند. از آن طرف هم متقاضی پس از اینکه انشعاب برق وی وصل شد، مشترک این شرکت ها به حساب می آیند. به طور مثال مانند سازمان آب و برق استان فارس و یا شرکت های برق منطقه ای.

ولتاژ اولیه و ثانویه: در پست های برقی که از  دستگاه ترانسفورماتور استفاده می شود به ولتاژهای بالاتر ولتاژ اولیه و از آن طرف به ولتاژهای پایین تر ولتاژهای ثانویه گفته می شود. 

مطالعه مقاله ترانسفورماتور چیست را پیشنهاد می کنیم.

 

جریان متناوب یا همان AC: جریان متناوب جریان های هستند که از مقدار صفر تا یک مقدار ماکزیمم مثبت جاری می شوند و سپس دوباره به صفر بر می گردند و بعد به ماکزیمم منفی می روند و مجدداً دوباره به صفر بر می گردند و این چرخه ادامه دارد.

جریان مستقیم یا همان DC: جریان مستقیم که به آن DC هم گفته می شود در بحث اصطلاحات برق به جریان هایی گفته می شود که توسط باطری یا القای الکترومغناطیس با یک جریان یک طرفه تولید شده اند.

ژنراتور: این دستگاه ها یک ابزار کاملاً کاربردی در اصطلاحات برق به شمار می روند که این توانایی را دارند که انرژی مکانیکی را به انرژی الکتریکی تبدیل کنند و به شکل جریان مستقیم DC و یا جریان متناوب AC موجود هستند.

ژنراتورهای پشتیبان: از این نوع ژنراتورها برای به سرانجام رساندن الزمات بار اضطراری آن هم در زمان کمبود ناگهانی برق مورد استفاده قرار می گیرد.

ژنراتور دیزل در اصطلاحات برق: این دستگاه طوری ساخته و طراحی شده که در هنگام قطعی برق، به صورت اتوماتیک شروع به تولید برق می کند.

دینام: دینام در اصطلاحات برق، در واقع یک دستگاه مکانیکی است که این توانایی را دارد که انرژی مکانیکی را از طریق فرآیند القای الکترومغناطیسی، به انرژی الکتریکی تبدیل می کند.

واحدهای برق در بحث یادگیری و آموزش اصطلاحات برق

آمپر: به اندازه قدرت و یا شدت جریان الکتریکی، آمپر گفته می شود. تعریف دیگری که می توان برای آمپر بیان کرد این است که آمپر واحد اندازه گیری شدت جریان الکتریکی یا همان الکتریسیته است.

هرتز (Hz): در کل هرتز یعنی یک دور در ثانیه است که به صورت اختصاری به آن Hz هم گفته می شود. هرتز در اصطلاحات برق به واحد فرکانس گفته می شود که برابر با یک سیکل بر ثانیه است.

برای آشنایی با مفهوم هرتز درباره هرتز چیست بیشتر بخوانید.

کیلووات (KW): این نماد در اصطلاحات برق برابر است با توان لازم برای انجام کار، آن هم با نرخ هزار ژول در ثانیه. این یعنی کیلووات واحد توان است یعنی ژول بر ثانیه

کیلووات ساعت (KWhr): به مجموع کل کیلووات استفاده شده در هر ساعت، کیلووات ساعت گفته می شود که برابر با ۳،۶۰۰،۰۰۰ ژول است. به طور معمول کیلووات ساعت واحد انرژی الکتریکی است که میزان مصرف برق را با آن اندازه گیری می کنند و ارقام کنتورها هم بر اساس آن تنظیم شده است.

کیلوولت آمپر (KVA): کیلوولت آمپر در واقع واحد توان ظاهری است که با نماد KVA در اصطلاحات برق قابل مشاهده است. از کیلوولت آمپر برای اندازه گیری مصرف توان اجزای غیر مقاومتی از جمله کامپیوترها، موتورها و اغلب روشنایی غیر رشته ای مورد استفاده قرار گرفته می شود

ژول: ژول در اصطلاحات برق به اندازه انرژی الکتریکی معادل با کار انجام شده آن هم در زمانی که جریان یک آمپر از یک مقاومت یک اهمی در یک ثانیه عبور می کند، گفته می شود

ولت: به اختلاف پتانسیل بین دو نقطه ولت گفته می شود همچنین می توان اینگونه گفت که ولت واحد اندازه گیری اختلاف پتانسیل الکتریکی یا همان ولتاژ است که اختلاف پتانسیل الکتریکی را نسبت به زمین الکتریکی که دارای ولتاژ ثابت صفر است، بیان می‌کند.

 

 

ولتاژ: اندازه اختلاف پتانسیل الکتریکی بر حسب ولت، ولتاژ گفته می شود. در واقع ولتاژ به عنوان نیرویی شناخته می شود که به الکترون ها فشار وارد می کند تا در درون رسانا جاری شوند و هر چه این ولتاژ بزرگ تر باشد به طبع نیروی وارد شده بر الکترون ها هم بیشتر خواهد بود و جریان بزرگ تری ایجاد خواهد شد. 

پیشنهاد می شود درباره انواع ولتاژ بخوانید.

وات: وات در واقع اندازه توان الکتریکی است و یک وات برابر است با یک ژول انرژی در ثانیه. می توان اینگونه گفت که وات توان خروجی برای هر وسیله ای است. 

اصطلاحات برق و انشعاب های آن

در بحث اصطلاحات برق به انشعاب های برق و اتصال سه سیم برق می رسیم که امکان استفاده کاملاً مجاز و قانونی از انرژی الکتریکی یا همان برق را به وسیله وسایل اندازه گیری لازم آن هم طبق مقررات محقق شده به مشترکین را می دهد. این انشعاب برق به دو دسته تقسیم بندی می شود:

• انشعاب برق فشار ضعيف: این انشعاب ها عبارتند از انشعاب برق تک فاز با ولتاژ 230 ولت با ولتاژ 400 ولت که با تغییرات مثبت و منفی 5 درصد همراه است. پیشنهاد می شود برای اشنایی بیشتر با این اصطلاح برق مقاله برق فشار ضعیف چیست را بخوانید.
• انشعاب برق فشار قوي: این انشعاب ها هم عبارتند از انشعاب های برق با ولتاژ های 11 کیلوولت و بیشتر

انواع مختلف انشعاب های برق در اصطلاحات برق

 

 

باید عنوان کرد که هر انشعاب برقی بر اساس نوع فعالیت و کاربری که دارد برای مشترکین قابل استفاده است. مانند :

• انشعاب های مصارف خانگی: این انشعاب ها بیشتر برای راه اندازی وسایل برقی مورد نیاز در ساختمان های مسکونی استفاده می شود
• انشعاب های مصارف اشتراکی: از این انشعاب ها برای راه اندازی تاسیسات الکتریکی در ساختمان ها مانند آسانسورها، شوفاژ، تهویه مطبوع، روشنایی عمومی و غیره استفاده می شود
• انشعاب های مصارف عمومی: انشعاب هایی که بیشتر برای مصارف عمومی استفاده می شود
• انشعاب های مصارف کشاورزی: در بخش کشاورزی از این انشعاب ها برای پمپاژ آب های سطحی و زیرزمینی و غیره مورد استفاده قرار می گیرد
• انشعاب های مصارف صنعت و معدن: از این انشعاب ها بیشتر در بخش هایی مانند کارخانه ها، استخراج معادن و غیره استفاده می شود
• انشعاب های مصارف آزاد: این مورد مختص اشخاصی است که تمایلی به پرداخت هزینه های عمومی برقراری انشعاب برق را ندارند
• انشعاب های فروش مجدد: برخی مشترکین می توانند نیروی برق را به صورت یکجا از شرکت ها و شبکه های توزیع دریافت و مجدداً به دیگر مشترکین به فروش برسانند

 

اصطلاحات برقی متداول

پس از آنکه تا حدودی با تعاریف و اصطلاحات اولیه برق آشنا شدید، برای آنکه بتوانید دید بهتری نسبت به برق‌کشی پیدا کنید بهتر است تا سایر موارد را نیز به‌طور مختصر فراگیرید.

فیوز: فیوز یکی از قطعاتی است که بار‌ها نام آن را شنیده‌اید و در تمامی آپارتمان‌ها و ساختمان‌های قدیمی موجود است. این قطعه مانند محافظ برای سایر دستگاه‌ها و مدار عمل می‌کند. به این صورت که اجازه عبور جریان اضافی را از مدار نمی‌دهد و در صورتی که جریان زیادی به یکباره وارد مدار شود، به اصطلاح فیوز می‌پرد. اما جعبه فیوز چیست ؟ جعبه فیوز در ساختمان‌ها کمک می‌کند تا سایر وسایل برقی آسیب نبیند. امروزه انواع فیوز‌ها بر اساس میزان جریان عبوری و در انواع مختلف ساخته می‌شوند.

ایجاد اتصال کوتاه در مدار، آسیب به وسایل الکتریکی و در نتیجه مصرف ناگهانی برق با ولتاژ بالا و اضافه بار، از جمله مواردی هستند که موجب پریدن فیوز یا آسیب به آن خواهند شد.

برق سه فاز: به‌طور کلی در منزل و ساختمان‌های شهری از برق دو فاز استفاده می‌شود. برق سه فاز برای مصارف صنعتی و برای واحد‌هایی که به میزان برق بسیار بالایی نیاز دارند مناسب است. در واقع برق سه فاز از سه رشته سیم تشکیل شده است که برق با اختلاف پتانسیل 380 ولت از آن عبور می‌کند. همچنین لازم به ذکر است که برای عبور برق تولید شده از نیروگاه‌ها به شهر‌ها، از برق سه فاز استفاده می‌شود. به همین دلیل نیز، سیم‌های برقی که در بیرون از خانه مشاهده می‌کنید سه فاز هستند.

برقگیر: برقگیر در واقع وسیله‌ای است که معمولاً در بالای ساختمان‌های بلند نصب می‌شود. این وسیله بسیار ارزشمند، در واقع جلوی جریان‌های اضافی را می‌گیرد و در نهایت این جریان را به داخل زمین انتقال می‌دهد. معمولاً برای دفع صاعقه و جلوگیری از آسیب به ساختمان از این وسیله استفاده می‌شود.

کلید محافظ جان: جریان برق همواره دارای نوساناتی است و اگر جلوی این نوسانات گرفته نشود، موجب آسیب به مدار و در نهایت سیستم برق ساختمان خواهد شد. یکی از اصطلاحات برقی جالب که کمتر راجع به آن صحبت می‌شود، کلید محافظ جان است. همانطور که گفته شد وظیفه فیوز شناسایی و جلوگیری از عبور جریان اضافی به داخل مدار است، اما اگر به هر دلیلی فیوز نتواند جریان اضافی را شناسایی کند، کار کلید محافظ جان شروع می‌شود. اگر کلید محافظ جان تشخیص دهد که میزان ورود و خروج جریان به مدار برابر نیست، کلید محافظ جان جلوی آتش سوزی یا برق‌گرفتگی را خواهد گرفت.

خازن: خازن‌ها وسایلی هستند که به ذخیره انرژی الکتریکی درون خود می‌پردازند. این دستگاه در هر کشوری بنابر قوانین همان کشور ساخته می‌شود.

توان الکتریکی در وسایل برقی: همواره بر روی وسایل الکتریکی اصطلاح برقی به نام توان را مشاهده می‌کنید. توان الکتریکی به معنای سرعت لازم جهت تبدیل انرژی الکتریکی است. به‌طور کلی در دستگاه‌های مختلف، هر چه این عدد بالاتر باشد به معنی قدرت بالاتر دستگاه است. به‌طور مثال: در ژنراتور‌های تولید برق، هرقدر توان الکتریکی بالاتر باشد، دستگاه توانایی تولید انرژی برقی بیشتری دارد. همچنین در لامپ‌ها این عدد هرچه بالاتر باشد، نور تولیدی لامپ نیز بالاتر است. 

اتصال کوتاه: به‌طور کلی یکی از اصطلاحات برق ساختمان، اتصال کوتاه است. هرگاه از یک مدار بسته، جریان الکتریکی از مسیر مصرف‌کننده عبور نکند و جریان آن نیز بالا باشد، به اصطلاح اتصال کوتاه رخ می‌دهد. در این حالت به دلیل اینکه جریان زیاد است، موجب داغ شدن سیم کشی و در نتیجه آسیب به آن می‌شود. همچنین موجب ایجاد اضافه بار بر روی منبع تولیدی برق نیز می‌شود. در این حالت فیوز باید وارد عمل شود و با تشخیص اتصال کوتاه، جریان را موقتاً قطع کند تا به سایر قسمت‌های مدار، مشکلی وارد نشود. 

اصطلاحات برق صنعتی

در ادامه اصطلاحات برق صنعتی را در یک جدول برای شما آوردیم:

توضيحات	اصطلاحات برق صنعتي / اصطلاحات برق ساختمان	رديف
از  اصطلاحات برق صنعتی در باره اين كه جریان خطوط زیاد است و نمی‌شود به طور مستقیم آن را مقياس گرفت با بهره‌برداري از این دستگاه از جریان نمونه برداری می‌نمايد. این دستگاه بشكل سری در مدار جاي می‌گیرد.	Ct	1
از  اصطلاحات برق صنعتی در خصوص اين كه به موازات برقگیر این دستگاه را مي‌توان نصب نمود و دليل استفاده آن جهت سد کننده نمودن فرکانس 50 هرتز برای سیستم‌هاي مخابراتی و سنجش ولتاژ و همين طور محافظت برای رله‌ها مورد بهره‌برداري قرار می‌گیرد.	cvt	2
به دليل اين كه ولتاژ خطوط زیاد است و نمی‌شود به طور مستقیم آن را اندازه نمود با بهره‌برداري از این دستگاه از ولتاژ نمونه برداری مي‌نمايد. این دستگاه به شكل موازی در مدار جاي می‌گیرد.	Pt	3
این رله همانند رله دیفرانسیل است و جهت اتصالی‌های سيم فاز با سطح زمین در داخل ترانس استفاده مي‌شود و به صورت جداگانه در دو طرف اين مدل از ترانس نصب می‌گردد.	رله Ref	4
کلید مهمي که جهت خاموش نمودن جرقه ايجاد شده توسط قطع و وصل نمودن گاز خاموش کننده مورد بهره‌برداري قرا مي‌گيرد که گاز sf6 مي‌نامندش.	Sf6	5
کلید قدرتی است که در زمان مورد نياز جریان عادی شبکه و در زمان خطا جریان زمین و جریان اتصال کوتاه را به سرعت قطع مي‌كند این کلید قطع جریان را در یک محيط عایق انجام مي‌نمايد به همين جهت میتواند در زیر بار قطع کند.	بریکر	6
کپسول‌هایی که در پست نصب مي‌شوند و در درون آن مواد خاموش کننده آتش نظير گاز و پودر است و جهت خاموش نمودن انواع آتش از آن بهره‌برداري مي‌شود. همچنين به عنوان بی سیم دستگاهی که جهت ارتباطات صوتی نيز به وفور استفاده می‌گردد.	کپسول اطفاء حریق	7
یعنی موازی نمودن دو نوع ترانس فورماتور یا دو ژنراتور با يكديگر که هدف از پارالل نمودن بالا بردن ضریب اطمینان در شبکه و همين طور تعدیل نمودن بار بین خطوط و اضفه بر اين ترانس ها وژنراتورها و بهره‌برداري مناسب از قدرت و ظرفیت تجهیزات است.	پارالل کردن ترانس یا ژنراتور	8
محلی که در آن اغلب تبدیل ولتاژ صورت مي‌پذيرد یا کلید زنی انجام مي‌شود.	پست	9
اين وسيله در واقع پلاکی است که بر روی وسيله‌اي به نام ترانس نصب می‌گردد و اطلاعاتی را درباره ترانس نظير ضریب قدرت سیم بندی و همچنين ترانس مثل سال ساخت کشور سازنده محصول ب همراه ولتاژ و همچنين جریان نامی و…را بيان مي‌كند.	پلاک ترانس	10
از اصطلاحات برق ساختمان كه در اصل وسیله ای است که با تغییر دادن آن منجر به تغییر ولتاژ خروجی در ترانس می شود. این وسیله در بیشتر مواقع در طرف فشار قوی ترانس سوار می‌گردد.	تپ چنجر	11
از  اصطلاحات برق ساختمان برای مصرف داخلی پست (،روشنایی، براي استفاده نمودن شارژر، تغذیه رله ها و همين طورتجهیزات ارتباطات راه دور) از این نوع ترانس بسيار در موارد متلفي استفاده می شود و داراي ارايي صنعتي بسيار زيادي است.	ترانس مصرف داخلی	12

اصطلاحات برق قدرت 

برای آشنایی با رله و تفاوت آن با کنداکتور مطالعه مقاله رله چیست میتواند مفید باشد.

خط گرم: خطی که ولتاژ داشته باشد در اصطلاحات برق قدرت خط گرم نام دارد.

مفهوم بی: هر پست اغلب از مقداری واحدهای مداری به نسبت مشابه به اسم "بی" ایجاد شده که در برگیرنده قسمتی از: باسبار، دیژنکتور، سکسیونر، برقگیر، راکتور و… است که در اصل “بی” یک معنای فیزیکی دارد تا الکتریکی و محیطی است که مقداری از تجهیزات با آرایش ویژه جهت تشکیل بخشی از مدار شبکه را تشکیل می‌نماید.

فیدر چیست؟: به معنی تغذیه کننده است و به معنای خروجی و یا ورودی هم می‌گویند.

کرونا در برق: باعث یونیزه گشتن هوای اطراف خود می‌شود که صدایی نظیر شکستن چوب خشک می‌دهد و کرونا در اطراف هادی هایی که دارای ولتاژ بالا هستند ایجاد می‌شود، این پدیده در خطوط انتقال به شکل تلفات مطرح می‌شود و عواملی که منجر به تشدید آن می‌شوند عبارتند از: شرایط هادی، چگالی هوا، رطوبت هوا و غیره.

برای آشنایی با ولتاژ و انواع آن پیشنهاد می‌شود درباره انواع ولتاژ بخوانید.

اینترلاک: قفل بین دیژنکتورها و سکسیونرها برای استفاده ایمن و صحیح از تجهیزات پست بوده و انواع آن الکتریکی و مکانیکی دارد.

مانور شبکه: تمامی عملیاتی که جهت قطع و وصل قسمتی از تجهیزات به درخواست واحدهای عملیات تعمیراتی یا مرکز کنترل یا بر طبق ضرورت و به درخواست قسمت بهره برداری و با هماهنگی کامل بخش مرکز کنترل دیسپاچینگ ذیربط شکل می‌گیرد.

مرکز دیسپاچینگ فوق توزیع: یکی دیگر از اصطلاحات برق قدرت است و به محلی گفته می‌شود که در آن شبکه بالا توزیع می‌گردد و همچنین فیدرهای 20 کیلوولت زیر پوشش، هدایت و کنترل می شوند. 

ارت کردن دکل: از تجهیزات برق قدرت که به خاطر مقاومت الکتریکی پای دکل منجر به افزایش ولتاژ صاعقه می‌گردد، به همین خاطر این نقیصه در زمان نصب دکل با کوبیدن میله های ارت و سپس اتصالشان به دکل از بین رفته، تلاش می‌گردد تا به حداقل ممکن برسد.

جامپر در برق چیست: به جهت اتصال و ارتباط الکتریکی هادی‌های نصب شده در دو سوی برج انتهایی از هادی جامپر بهره‌برداری می‌گردد. گاهی اوقات هم در خطوط 63کیلوولت از جامپر تحت عنوان دمپر بهره‌برداری می شود.

گنتری: نوعی استراکچر فلزی دروازه ای شکل است که برای ارتباط الکتریکی تجهیزات گوناگون به خصوص ارتباط خط به پست مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.

خطوط باندل: خطوطی که در هر فاز به جای یک هادی از چند هادی بهره ببرد.

تپ چنچر: نوعی دستگاه الکترومکانیکی در اصطلاحات برق قدرت است که می تواند در واقع ولتاژ خروجی آن را به مقدار تنظیمی کاهش یا افزایش داد.

بریکر چیست؟: دستگاه بریکر یکی از اصلی ترین و مهم ترین کلیدهای قدرت و اجزاء سیستم های توزیع و انتقال انرژی الکتریکی است که به جهت قطع و وصل خطوط، ترانسفورماتورها، ژنراتورها، و مابقی تجهیزات فشار قوی به کار گرفته می‌شود و مشخصات اصلی آن شامل :

1. ولتاژ نامی
2. قدرت قطع اتصال کوتاه سه فاز و تک فاز
3. جریان نامی
4. نوع مکانیزم فرمان یا عمل کننده (فنری، هوایی و…)
5. نوع مکانیزم خاموش کننده آرک (هوا، روغن، گاز)
6. جریان ترمیک و جریان دینامیک قابل تحمل

سکسیونر: کلیدی که به کمک آن می‌شود مداری را که تنها تحت ولتاژ است و فاقد جریان بار شده قطع کرد یا وصل نمود، کاربرد آن نیز به وضوح در تعمیرات است که پرسنل به شکل عینی این توانایی را دارد تا ببیند که مدار بخش مورد نظر قطع شده است. انواع سکسیونر عبارتند از:

1. پانتوگراف یا نوع قیچی: اغلب در پستهای فشار قوی استفاده می‌شود.
2. دورانی: در شبکه های فوق توزیع و فشار قوی کاربرد دارد.
3. کشویی: در شبکه های توزیع استفاده می‌شود.
4. چاقویی: در شبکه های فوق توزیع و توزیع کاربرد دارد.

پیشنهاد می‌شود مقاله دیگر ما درباره انواع خازن و کاربردهای آن را بخوانید.

در این مقاله سعی کردیم شما را با اصطلاحات برق به شکل کلی آشنا کنیم. با خواندن این مقاله با رایج ترین اصطلاحات برق و برق صنعتی و برق قدرت آشنا شدید و می‌توانید از آنها استفاده کنید. 

برخی از سوالات متداول

1. چند مورد از اصطلاحات برق را نام ببرید؟

متقاضی - مشترک - شرکت - ولتاژ اولیه و ثانویه - فیدر - جریان متناوب یا همان AC - جریان مستقیم یا همان DC 

2. واحدهای برق در اصطلاحات برق کدامند؟

آمپر - هرتز - کیلووات - کیلووات ساعت - کیلوولت آمپر - ژول - ولت - ولتاژ - وات 

3. چند مورد از اصطلاحات برق قدرت کدامند؟

خط گرم/ مفهوم بی/ کرونا در برق/ اینترلاک